ussen het Heemskerkse deel van de woonwijk Broekpolder en de polder ernaast ligt de A9. Daar, over de weg, is een fietsbrug. De brug van de verstedelijkte Broekpolder naar het Hollands polderlandschap. De fietsers en wandelaars op de brug zullen de tekst misschien niet opmerken. Maar automobilisten op de snelweg zien het; ga je naar het noorden dan staat er “stad rand” naar het zuiden leest de automobilist “rand stad”.
De verstedelijking gaat in Nederland nog steeds door. Ook in Nederland willen mensen wonen in de buurt van werk, in de buurt van voorzieningen, in de buurt van vermaak en in de buurt van elkaar. Natuurlijk ontstaat er daar druk op de woningmarkt in de grote steden als Amsterdam en Rotterdam. Maar in het welvarende Nederland ontstaat ook druk op de buitenwijken en op de gemeenten aan de rand van stedelijke agglomeraties.
Heemskerk is bijna een archetypische gemeente om de verstedelijking en de gevolgen daarvan te kunnen zien. Tot in de tweede helft van de 20ste eeuw was Heemskerk een tuindersdorp. Later kwam ook het middenkader dat werkzaam was bij de Hoogovens er wonen. Typisch Noord-Hollands ook met de 'Volksfeesten' (kermis) aan het eind van de zomer.
Terwijl de rest van de IJmond in rap tempo verstedelijkte bleef het landelijke karakter van Heemskerk lang bestaan. Maar de steeds groeiende Nederlandse middenklasse had een steeds groeiende behoefte aan huizen met tuinen. En zo werd het kenmerk van Heemskerk, ruimte en groen, ook de magneet om nieuwe bewoners aan te trekken. Al werden de ruimte tussen Beverwijk en Heemskerk eind vorige eeuw al vol gebouwd. Met de bouw van een vinex-wijk als Broekpolder werd Heemskerk echt onderdeel van de stedelijke agglomeratie.
Toen ik in Heemskerk actief werd in de politiek viel mee één ding op; waar vaak een gemeente zich groter wil voordoen wordt in Heemskerk steeds met liefde en genegenheid gesproken over Het Dorp. De gemeente ligt aan een grote verkeersader (de A9), vlak bij het grootste vliegveld van Nederland, naast een groot industrieel bedrijventerrein (Tata), maar vooral, de gemeente maakt deel uit van de Metropool Regio Amsterdam. En toch zal de 'echte' Heemskerker blijven spreken over: het dorp.
Die 'echte' Heemskerker heeft ook moeite om afscheid te nemen van het dorpse karakter van de gemeente. De lokale boekhandel heeft een etalage vol met (foto)boeken over de geschiedenis van Heemskerk. De Historische Kring Heemskerk is één van de grotere verenigingen van het dorp. Op Facebook worden steeds maar weer foto's uit de oude doos geplaatst. Schoolklassen uit het verleden, het lokale brandweerkorps, het fanfarekorps steeds met de vraag “wie kent ze nog?” Moeiteloos komen de namen er onder. Er is altijd wel een Beentjes, Baltus of Van Tunen bij. En altijd iemand die daar bij schrijft 'toen was geluk heel gewoon', of 'konden we maar terug naar die tijd'.
Die vervlogen tijden hebben nog maar weinig te maken met het Heemskerk van nu. Moderne nieuwbouwwijken met bewoners van allerlei pluimage. Jongeren die niet meer in 'het dorp' blijven maar elders gaan studeren en wonen. De bruine kroegen die 'Grand Café' zijn geworden. Voorzieningen die al lang geen rekening meer houden met de gemeentegrens. Inwoners die in de ochtend naar hun werk vertrekken om pas 's avonds weer terug te komen.
De Hoogovens werden eerst Corus en toen Tata, het kasteel werd een Stay Okay. Maar ook de tuinderij producten gaan nu naar heel Europa. Dat geldt ook voor de Heemskerkers zelf, de vakantie gaat allang niet meer naar Bakkum maar naar de Balkan of Baltimore.
Het dorp is onderdeel van een regio geworden. De rand van de stad is opgeschoven. Heemskerk is onderdeel geworden van de randstad en dat wil zeggen dat de rand van Heemskerk nu de rand van een stad is.
14 mei 2017