Elke branche, ook de afvalbranche, kent heftige en principiële discussies. In de wereld van tablets en computers heb je Microsoft aanbidders en Apple haters (en omgekeerd). In de wereld van het afval is de grote discussie bron- of nascheiding. En zoals zo vaak met dit soort discussies begint het meer te lijken op een vete tussen believers en non-believers.
In de heftigheid van de discussie over bron- en nascheiding gaat nogal wat nuance verloren en, minstens zo belangrijk, de feiten worden nog wel eens uit het oog verloren. Zelf kijk ik graag wat meer genuanceerd naar de wereld van afval en grondstoffen. Ik denk dat er niet één zaligmakende oplossing is die in alle gevallen geldt. Natuurlijk denk ik ook dat het belangrijk is om te werken aan een circulaire economie, daarbij gaat het over duurzaam en efficiënt gebruik van grondstoffen, dat is iets anders dan een afval scheidingspercentage heilig verklaren.
FeitenZoals gezegd, in het heetst van de strijd verliezen de feiten het nogal eens van het beeld. Zo betogen twee hoogleraren economie (Gradus en Dijkgraaf), dat uit de periode van 1998 tot 2012 blijkt dat omgekeerd inzamelen (bronscheiding) nauwelijks effectief is. Die uitkomst is zeer voorspelbaar, pas in 2012 werd in Zwolle voor het eerst omgekeerd inzamelen ingevoerd, begrijpelijk dat in de periode daarvoor er geen resultaten waren.
De benchmark die de afvalbranche jaarlijks uitvoert laat over 2015 zien dat de gemeenten met Diftar wel degelijk betere afvalscheidingsresultaten behalen. Anderzijds wordt in de benchmark duidelijk dat in hoog stedelijke gebieden afvalscheiding aan de bron soms zeer moeilijk is te realiseren en dat andere oplossingen nodig zijn. Nascheiding kan zeer goed een aanvullende oplossing zijn.
Een nuance is ook dat techniek en nascheiding goed kan werken, maar dat het geen goede techniek is voor alle grondstoffen. Papier en GFT, nog steeds belangrijke en grote fracties in elk huishouden, kunnen niet worden nagescheiden. Voor deze twee grondstof fracties zijn dus aparte inzamelvoorzieningen nodig.
VerantwoordelijkheidIn een circulaire economie is het belangrijk dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt. Producenten, winkels, consumenten, overheid, allemaal hebben ze een essentiële rol in de kringloop van afval naar grondstoffen. Daarbij is ook preventie van belang. Het voorkomen van afval, door beter en slimmer te produceren en te verpakken is een aspect. Maar daar heeft ook de consument een rol, bewust gebruik van spullen, hoe ga je om met verpakking is essentieel. Ook voor afval geldt, voorkomen is beter dan genezen.
Een nadeel van technische oplossingen als nascheiding is dat er weinig preventieve werking van uit gaat, omdat de verantwoordelijkheid naar het eind van de cyclus wordt verplaatst. Gezamenlijke verantwoordelijkheid nemen is essentieel.
NuanceDe discussie over bron- en nascheiding zou geen vete moeten zijn. De feiten geven alle reden tot het formuleren van genuanceerde oplossingen. Dat kunnen bovendien geen ‘one size fits all’ oplossingen zijn. Want gemeenten zijn, gelukkig, heel verschillend qua bevolkingssamenstelling en qua bebouwing.
In de nuance liggen de oplossingen om samen naar circulair grondstoffen gebruik te komen.
3 april 2017